Σχετικά με τον όρο «Paganismus»

Από το βιβλίο του Ίνγκβαρ: «Οι Αρχαιόθρησκοι Απέναντι στους Αποκρυφιστές», εκδόσεις «Ανοιχτή Πόλη», Αθήναι 1996.




Όταν οι Χριστιανοί προσηλυτιστές πρωτοπάτησαν τα πόδια τους στην Αγγλία, η λέξη «heathen» (η οποία κατά κυριολεξία σημαίνει «κάτοικος της υπαίθρου») χρησιμοποιήθηκε από αυτούς ως άμεση μετάφραση του λατινικού «paganus» για να περιγράψει το ίδιο ακριβώς είδος ανθρώπων: εκείνους δηλαδή που ακολουθούσαν τις παραδοσιακές και φυσικές μορφές λατρείας, οι οποίες επί αιώνες επικρατούσαν σε πολύ παλαιότερους καιρούς από τους χριστιανικούς εκείνους.



Ωστόσο, οι λέξεις δεν μπορούν να οριστούν μόνο από το έτυμό τους. Η έννοιες του λεξιλογίου προσδιορίζονται από τον γενικευμένο τρόπο της χρήσης του. Τι μπορούμε λοιπόν να μάθουμε από τον τρόπο με τον οποίο όλοι αυτοί οι όροι χρησιμοποιήθηκαν σε πλατιά κλίμακα; Και, άραγε, χρησιμοποίησαν σωστά κάποιοι σεβαστοί κι έγκυροι συγγραφείς ή μελετητές τις πιό πάνω λέξεις;



Για ν' απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτηματικά, ίσως θα ήταν καλύτερο το να προτρέψουμε τον κάθε αναγνώστη ν'ανατρέξει στα βιβλία της προσωπικής βιβλιοθήκης του και να ερευνήσει το πώς αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται μέσα σε αυτά.



Αξίζει βέβαια από την πλευρά μας να τονίσουμε ότι, για παράδειγμα, οι R. I. Page, R. W. V. Elliott, H. R. Ellis Davidson, Kevin Crossley Holland, David Wilson, Charles Seltman, E. V. Rieu, C. Kerenyi και William King, για ν'αναφέρουμε μόνο ένα μικρό δείγμα μελετητών που ειδικεύτηκαν στις προ-Χριστιανικές θρησκείες, χρησιμοποίησαν μηδενός εξαιρουμένου τους όρους «heathen» και «pagan», μάλλον παρασυρόμενοι ο ένας από τον άλλον, για ν'αναφερθούν στην μία ή άλλη μορφή του λεγόμενου Πολυθεϊσμού που επικρατούσε πριν τον Χριστιανισμό. Ο ίδιος τρόπος χρήσης απαντάται και στα γραπτά αξιόλογων ιστορικών (όπως λ.χ. του Arthur Bryant ή του Winston Churchill) ή διηγηματογράφων (λ.χ. του Walter Scott ή του Bulwer Lytton).





Παρόλα αυτά, εκείνο που αξίζει να τονιστεί εδώ, είναι το ότι κανείς από όλους αυτούς τους συγγραφείς δεν χρησιμοποιεί τους όρους για ν'αναφερθεί σε μαγεία, ένα φαινόμενο εξαιρετικά ξέχωρο από όλες τις ιστορικές μορφές του λεγόμενου Πολυθεϊσμού. Και δικαίως, αφού η κάκιστη χρήση αυτών των όρων για την περιγραφή καταστάσεων σχετικών με μαγεία, ή με την λεγόμενη «Βίκα» («Wicca») δεν νομιμοποιείται καθόλου περισσότερο στη λογοτεχνία, από όσο μηδενικά νομιμοποιείται στην απλή ετυμολογία.



Για αρκετούς αναγνώστες, ειδικά για τους αρχαιόθρησκους εκείνους, το να τονίζουμε την άβυσσο διαφοράς ανάμεσα στον Παγανισμό και στη μαγεία ίσως φαντάζει άσκοπο, σαν ν' αποκαλύπτουμε το πασιφανές.



Για άλλους επίσης, ειδικά για κάποιους θιασώτες της μαγείας, οι υπογραμμίσεις μας αυτές θα φανούν εξαιρετικά αντιπαθείς κι ενοχλητικές. Κάτι τέτοιο ωστόσο, επ ουδενί θα μας εμποδίσει να διακηρύξουμε την αλήθεια πάνω σ' αυτό το θέμα, μια αλήθεια η οποία άλλωστε μπορεί να καταδειχθεί με άπειρους τρόπους, όπως για παράδειγμα με την απλή ιστορική ανάμνηση κάποιων επιφανών παγανιστών του παρελθόντος.



Ο Όμηρος, λόγου χάριν, όχι μόνο απεκλήθη πατέρας της ευρωπαϊκής ποιήσεως -η οποία επίσης υπήρξε παγανιστική- αλλά επιπροσθέτως αναγνωριζόταν από όλον τον Αρχαίο Κόσμο ως ο επιφανέστερος θρησκευτικός και ηθικός του διδάσκαλος. Ένας παγανιστής των παγανιστών ο Όμηρος λοιπόν, επ ουδενί μπορεί να χαρακτηριστεί ωστόσο μάγος. Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης ήταν φυσικά επίσης παγανιστές και η σκέψη τους σημάδεψε για αιώνες ολόκληρους μετά τον θάνατό τους τη φιλοσοφία της Ευρώπης, όμως κανείς τους δεν υπήρξε συνήγορος ή οπαδός της μαγείας.



Τό ίδιο και οι Προσωκρατικοί, και ο Αισχύλος, και ο Αίσωπος, και ο Ιούλιος Καίσαρ, και ο Κικέρων, και ο Ιπποκράτης, και ο Οράτιος, ή οι Λίβιος, Λουκρήτιος, Σενέκας, Τάκιτος, Βιργίλιος και ο Ζήνων ο Στωϊκός.. όλοι τους μηδενός εξαιρουμένου υπήρξαν παγανιστές και απολύτως κανείς τους πρακτικός της μαγικής «τέχνης» ή των όποιων σχετικών. Και την ζοφερή ακόμη εποχή, όταν οι παγανιστές αντιμετώπιζαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο στην Ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, ο Αυτοκράτωρ Ιουλιανός και ο μέντοράς του Λιβάνιος, αγωνίστηκαν όχι για την αποκατάσταση της.. μαγείας, αλλά για την αποκατάσταση της λατρείας των Ολυμπίων Θεών και των αρχαίων ιεροπραξιών.



Κι εμείς οι βόρειοι, μπορούμε να θυμηθούμε επίσης τους ήρωες και τις ηρωϊδες του δικού μας γένους, τα αρχέτυπα της εθνικής μας Ψυχής: τους Arminius (που βεβαίως δεν ασκούσε μαγεία!), Boadicea (που βεβαίως δεν ασκούσε μαγεία!), Hengest (που βεβαίως δεν ασκούσε μαγεία!), Penda (που βεβαίως δεν ασκούσε μαγεία!), Eric the Red (που επίσης δεν ασκούσε βεβαίως μαγεία!). Όλοι οι προγονικοί μας ήρωες δεν ασκούσαν μαγεία, αλλά αντιθέτως υπήρξαν αυτοί αληθείς θρησκευτές των αρχαίων Θεών, πολυθεϊστές, ευσεβείς λατρευτές και ηρωϊκές μορφές του πάτριου Παγανισμού. Όλα σε ένα.



may the force be with you